Αρχαία Ακαδημία του Πλάτωνα

Ένας χώρος παγκόσμιου πολιτισμού

του Γαβριήλ Μυρρινούς

Το αρχαιολογικό πάρκο της Ακαδημίας του Πλάτωνα, σήμερα είναι ένα απλό συνοικιακό πάρκο, με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και με διάφορα αρχαία, ανώνυμα, σκόρπια στον χώρο. Είναι αυτό το είδος του πάρκου που αξίζει για την συγκεκριμένη περιοχή, αντάξιο της αρχαίας Ακαδημίας, του αρχαίου Γυμνασίου και της Σχολής του Πλάτωνα με την παγκόσμια ακτινοβολία; Φυσικά και ΟΧΙ. Τότε γιατί έφτασε σε αυτή την κατάντια;

Όμως ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Από το 1965 όταν σταμάτησαν οι ανασκαφές στην περιοχή της Ακαδημίας από τον Φ. Σταυρόπουλο ο χώρος ήταν διάσπαρτος με αρχαία, τάφους και σκάμματα. Ήταν ένας αδιαμόρφωτος χώρος, που έπρεπε να βρει τον δρόμο του. Κάπως να χρησιμοποιηθεί αυτός ο χώρος. Δηλαδή ή να διαμορφωθεί σε αρχαιολογικό χώρο αντάξιο της ιστορίας που φανέρωσαν τα αρχαία ή να γίνει ένας χώρος πρασίνου και αθλητικών εγκαταστάσεων. Το 1974 κηρύσσεται για πρώτη φορά απαλλοτριούμενος χώρος μία έκταση 120 στρεμμάτων.  Το 1978 κηρύσσεται άλσος πρασίνου.  Δυστυχώς στη δεκαετία του ’80 μετά από πρόταση του δήμου και με συναίνεση των υπηρεσιών της αρχαιολογίας και του υπουργείου πολιτισμού, ακολούθησαν τον εύκολο και ταπεινωτικό δρόμο να κρύψουν την ιστορία και να φτιάξουν ένα καλόγουστο, συνοικιακό πάρκο.

Αποτέλεσμα αυτής της κατεύθυνσης ήταν: 1) Να μην ξαναγίνουν ανασκαφές ούτε στα όρια της αρχαίας Ακαδημίας ούτε στην ευρύτερη περιοχή 2)  Να εγκαταλειφθεί ουσιαστικά ο χώρος, σαν αρχαιολογικός χώρος, με αποτέλεσμα να μη βάλουν ούτε ενημερωτικές πινακίδες για τα αρχαιολογικά ευρήματα, να εγκαταλειφθούν τα λείψανα του Γυμνασίου, της Παλαίστρας, του τετράγωνου περιστυλίου ( Διδασκαλείο του Πλάτωνα) στην τύχη τους , απροστάτευτα και με εμφανή τα σημάδια της εγκατάλειψης 3) Με τις «σωστικές ανασκαφές» τα αρχαιολογικά ευρήματα που ήταν διάσπαρτα στο χώρο να μεταφερθούν στις αποθήκες της Γ’ Εφορίας Αρχαιοτήτων και τα σκάμματα από τις ανασκαφές μαζί με τα αποτυπώματα της ιστορίας να σκεπαστούν, να θαφτούν για τη διαμόρφωση του πάρκου.

Ο κύριος λόγος που πήραν αυτή την απόφαση ήταν ότι από τις αρχαιολογικές ανασκαφές, τόσο του Π. Αριστόφρονα όσο και του Φ. Σταυρόπουλου τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά και όχι τα αναμενόμενα. Δεν βρήκαν δηλαδή κτίρια , μάρμαρα και κολώνες σε καλή κατάσταση, κάτι σαν την Ακρόπολη. Βρήκαν μετά από πολύ κόπο και προσωπικές θυσίες του Αριστόφρονα τα λείψανα του Γυμνασίου, της Παλαίστρας, του τετράγωνου περιστυλίου και άλλα αρχαία των ρωμαϊκών χρόνων, αλλά για τα μάτια των αρμοδίων ήταν «λίγα».

Απορία: Καλά οι άσχετοι, οι γραφειοκράτες, οι μη γνωρίζοντες την αξία και την ιστορία αυτού του τόπου. Οι αρχαιολόγοι όμως; Πως έβαλαν την υπογραφή τους; Παρατηρήσεις :1) Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η αρχαία Ακαδημία ήταν στον χώρο που είναι σήμερα περίπου το πάρκο 2) Από τις ανακαλύψεις τόσο του Αριστόφρονα όσο και του Σταυρόπουλου γνωρίζουμε τα όρια της αρχαίας ακαδημίας δηλαδή τον περίβολο που οριοθετούσε την αρχαία ακαδημία 3) Έχουμε τα λείψανα του γυμνασίου, της Παλαίστρας, το διδασκαλείο του Πλάτωνα, τα λουτρά, την αρχαία οδό της Ακαδημίας ( Δίπυλο), λείψανα βωμού και ιερού ναού κ.λ.π. Μπορούμε δηλαδή να έχουμε μία εικόνα για το εσωτερικό της αρχαίας ακαδημίας 4) Είναι αδιαμφισβήτητο ότι ο Πλάτωνας ήταν ένας από τους μεγαλύτερους φιλόσοφους του κόσμου και η σχολή του λειτουργούσε σαν ένα πνευματικό – ερευνητικό κέντρο , το μεγαλύτερο και το πιο ξακουστό στον τότε γνωστό κόσμο, αναζητώντας λύσεις για τα προβλήματα της εποχή του, παρέχοντας γνώσεις και έρευνα γύρω από τα μαθηματικά, γεωμετρία , φιλοσοφία , πολιτική. Ήταν δηλαδή το πρώτο πανεπιστήμιο στον κόσμο 5) Όλοι θα θέλαμε να είχε ανακαλυφθεί το αρχαίο Γυμνάσιο ή η σχολή του Πλάτωνα όπως ήταν περίπου πριν από 2.400 χρόνια. Το ότι δεν έχουν σωθεί τα κτίρια παρά μόνο λείψανα και θεμέλια , ΑΥΤΟΣ Ο ΧΩΡΟΣ ΔΕΝ ΧΑΝΕΙ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΟΥ. Αυτός ο χώρος είναι η αρχαία Ακαδημία του Πλάτωνα και σαν τέτοια πρέπει να την υπολογίζουμε και να την προστατεύουμε 6) Αλήθεια πόσο υπερήφανος μπορεί να είναι για εμάς ο θείος Πλάτωνας, βλέποντας από ψηλά τον χώρο της αρχαίας Ακαδημίας του όπως είναι σήμερα; 7) Πόσο δίκιο είχε ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής Ε.Μ.Π κ. Γκανιάτσα , όταν μιλούσε στην ημερίδα που διοργάνωσε η Επιτροπή Κατοίκων τον Μάρτιο του 2010 για την Ακαδημία του Πλάτωνα, έλεγε ότι για οποιαδήποτε ανάπλαση ή διαμόρφωση αυτού του χώρου πρέπει να γίνει ΔΙΑΛΟΓΟΣ. Διάλογος όχι μεταξύ των ανθρώπων (όπως π.χ την δεκαετία του ’80, δήμου και υπουργείου πολιτισμού , ή του Κακλαμάνη με την «τακτοποίηση» της περιοχής) αλλά των ανθρώπων με το «διαλεκτόν» δηλαδή της αρχαίας ακαδημίας του Πλάτωνα. Την ιστορική μνήμη αυτού του χώρου. Αυτή θα μας καθοδηγήσει το τι πρέπει και τι δεν πρέπει να γίνει 8) Πιστεύω ότι το λιγότερο που οφείλει η πολιτεία στην αρχαία Ακαδημία του Πλάτωνα, πέρα από το μουσείο του Πλάτωνα, την Ακαδημία των Εθνών, πέρα από τις επιγραφές και τα αγάλματα, τιμή στους φιλόσοφους και δασκάλους, πρέπει αυτός ο χώρος να προστατευτεί και να διαμορφωθεί έτσι , σαν ένας αρχαιολογικός χώρος που θα εμπνέει τους νέους με οράματα, στοχασμούς και αξίες, που η αύρα αυτού του χώρου να πλημμυρίζει τον κάθε επισκέπτη με πανανθρώπινες αξίες, φιλοσοφία και αρχαία Ελλάδα 9) Ένα πρώτο βήμα στην κατεύθυνση προστασίας από κάθε εργολάβο και κάθε ανόητη τακτοποίηση αλλά και αποκατάσταση της παγκόσμιας φήμης της είναι να ζητήσουμε από την ΟΥΝΕΣΚΟ σαν κάτοικοι της Ακαδημίας του Πλάτωνα  και της Αθήνας αυτός ο χώρος να χαρακτηριστεί ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς, διότι πραγματικά η Ακαδημία του Πλάτωνα είναι Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.

Φιλικά Γαβριήλ Μυρρινούς

Κάτοικος της Ακαδημίας του Πλάτωνα