Η ιστορία της Ακαδημίας Πλάτωνος: Η επιγραφή ΗΟΡΟΣ ΤΗΣ ΗΕΚΑΔΗΜΕΙΑΣ και η Ιερά Οικία

Η αφίσα του Υπ. Πολιτισμού με την επιγραφή ΗΟΡΟΣ ΤΗΣ ΗΕΚΑΔΗΜΕΙΑΣ

Διάλεξη της αρχαιοολόγου Έφης Λυγγούρη- Τόλια στο Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων (15.05.2012)

Μια ιδιαίτερη σημαντική ανακάλυψη για τον καθορισμό των ορίων του Άλσους της Ακαδημίας είναι ανεύρεση in situ, στην συμβολή των οδών Αίμωνος και Τριπόλεως ενός όρου (οροσήμου) που φέρει των επιγραφή  ΗΟΡΟΣ ΤΗΣ ΗΕΚΑΔΗΜΕΙΑΣ. Ο όρος αυτός χρονολογείται το 500 π.Χ.

            Η ανεύρεσή του είναι ιδιαίτερα σημαντική δεδομένου ότι επιβεβαιώνει την θέση της  της Ακαδημίας  από τον 6^ο αι. π.Χ.

            Το αρχαιότερο κτίσμα που βρέθηκε μέσα στον χώρο της Ακαδημίας είναι το αψιδωτό οικοδόμημα που βρέθηκε στο Β’ τμήμα Αρχ/κού χώρου και το οποίο χρονολογείται στην Πρωτοελλαδική περίοδο (2,300 π.Χ.). Εχει προσανατολισμό από Α-Δ και αποτελείται από πρόδομο, θάλαμο και έναν βοηθητικό χώρο κοντά στην είσοδο. Η θεμελίωσή τους είναι κτισμένη με ποτάμιους λίθους και συνδετική ύλη λάσπη. Για την ανωδομή πρέπει να είχαν χρησιμοποιηθεί ωμές πλίνθοι.

            Η πρωτοελλαδική οικία είχε κτισθεί στο ΒΔ άκρο ενός φυσικού λόφου, ο οποίος κατά την υστερογεωμετρική εποχή είχε χρησιμοποιηθεί για ταφές.

Νότια από το πρωτοελλαδικό κτίσμα αποκαλύφθηκε ένα ιδιόμορφο οικοδόμημα που έχει κατεύθυνση από Β-Ν. Αποτελείται από επτά  χωρους που είναι διατεταγμένοι εκατέρωθεν ενός διαδρόμου.Οι τοίχοι είναι κατασκευασμένοι κυρίως με ωμές πλίνθους. Χρονολογείται στην υστερογεωμετρική εποχή. Σύμφωνα με τον ανασκαφέα, Φ.Σταυρόπουλο το κτίσμα αυτό, επειδή παρουσιάζει πολλά κοινά στοιχεία με την Ιερά Οικία της Ελευσίνας, πρέπει να προοριζόταν για την λατρεία του ήρωος – οικιστού της Ακαδημίας, Ακάδημου. Η λατρευτική λειτουργία αυτού του κτηρίου σύμφωνα με τον Σταυρόπουλλο προκύπτει από την ανεύρεση μέσα στον χώρο του πυρών με καμένα οστά ζώων και ότι παραπέμπουν σε νεκρόδειπνα. Η άμεση γειτνίαση της Πρωτοελλαδικής οικίας με την γεωμετρική Ιερά Οικία οδήγησε τον ανασκαφέα στην άποψη ότι και οι δύο χρησίμευσαν για την λατρεία του ήρωος Ακάδημου, που η ανάμνησή της διατηρήθηκε μέσα στους αιώνες.

Η ταύτιση αυτού του οικοδομήματος με Ιερά Οικία έχει εντόνως αμφισβητηθεί. Πρόσφατα το 2007 σε ανακοίνωσή τους σε διεθνή ημερίδα στο Marburg τα πρακτικά της οποίας έχουν δημοσιευθεί ,οι κΜαζαράκης-Αινιάν μαζί με την  κ. Αντωνίας Λιβιεράτου με τίτλο Η Ακαδημία του Πλάτωνος στην πρώιμη εποχή του σιδήρου πραγματοποιούν μία πρώτη προσέγγιση των  δεδομένων της ανασκαφής της Ιεράς Οικίας.  Επιφυλάσσονται να διατυπώσουν τα οριστικά συμπεράσματά τους μέχρι την ολοκλήρωση της  μελέτης του ανασκαφικού υλικού. Εντούτοις η ανεύρεση  ενός μεγάλου αριθμού ΥΓ ταφικών αγγείων σχεδόν αποκλειστικά με καύσεις μικρών παιδιών στο άμεσο περιβάλλον της Ιεράς Οικίας απομακρύνει την θεωρία περί λατρείας ενός συγκεκριμένου ήρωα δηλ. του ήρωος Ακαδήμου.  Πιθανολογούν δε ότι ο μεγάλος αριθμός  των παιδικών ταφών οφείλεται σε κάποια επιδημία και η θέση εντφιασμού τους είχε καθαρκτικό χαρακτήρα κοντά σε ένα ιερό χώρο που η παλαιά λατρεία αντικαταστάθηκε βαθμιαία από μία αφηρημένη προγονική λατρεία. Πάντως τα μέχρι σήμερα γνωστά αρχαιολογικά δεδομένα, όπως ο μεγάλος αριθμός σκύφων και κανθάρων  δεν επαρκούν σε αυτή την ερμηνεία και ταύτιση.

            Από το 1958 στεγάζονται με μεταλλικό στέγαστρο και οι δύο οικίες για την αποτελεσματική προστασία τους. Όμως το 1961 μεγάλη πλημμύρα καταστρέφει εν μέρει την Ιερά Οικία και την καλύπτει με παχύ στρώμα λάσπη. Το 1962 γίνεται προσπάθεια καθαρισμού της Ιεράς Οικίας. Εκτοτε δεν διενεργήθηκε κάποια έρευνα ή απόπειρα επαναποκάλυψης της εφόσον  η διαμόρφωση του εδάφους της περιοχής ήταν αιτία να πλημμυρίσει ο χώρος της  επανειλημμένα. Στην μεφάλη θεομηνία του 2001 ο χώρος της Ιεράς οικίας  είχε καλυφθεί με νερό ύψους 5 μ.

(συνεχίζεται)