Στο πόδι η γειτονιά του Πλάτωνα

Ελευθεροτυπία 07.11.2009
της Χαράς Τζαναβαρα

Με το σύνθημα «Οχι στην τακτοποίηση, ναι στην ανάπλαση», οι κάτοικοι της Ακαδημίας Πλάτωνος οργανώνουν αύριο συγκέντρωση στα γραφεία του 4ου διαμερίσματος (Λένορμαν και Αλεξάνδρειας) ζητώντας να αποσυρθεί η μελέτη του δήμου, να επεκταθεί το όριο του αρχαιολογικού πάρκου και να εφαρμοστεί ολοκληρωμένο πρόγραμμα ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων, με τη συνεργασία όλων των φορέων που είναι αρμόδιοι για τον σχεδιασμό της πόλης.

Η Ακαδημία Πλάτωνος δεν είναι μια οποιαδήποτε γειτονιά της πρωτεύουσας. Το ειδικό της βάρος δείνει και μόνον το γεγονός ότι εδώ βρίσκονται το αρχαιολογικό άλσος και το παλαιότερο πανεπιστήμιο του κόσμου, όπου δίδαξε ο Πλάτωνας και λειτούργησε από τον 6ο π.Χ. έως τον 6ο μ.Χ. αιώνα. Εκλεισε το 526 μ.Χ., μαζί με το Λύκειο και το Κυνόσαργες με διάταγμα του Ιουστινιανού. Είναι μνημείο του παγκόσμιου πολιτισμού, αλλά αυτό δεν αρκεί για να φέρει σε καλύτερη μοίρα την περιοχή του ενός περίπου τετραγωνικού χιλιομέτρου, των 15.000 κατοίκων. Τα τυπικά διώροφα αθηναϊκά σπίτια έχουν από καιρό δώσει τη θέση τους σε επταώροφες οικοδομές, που φτάνουν έως και τα 27 μέτρα. Δεν είναι τυχαίο ότι σε μια συνοικία με μεγάλη ιστορία και εγκαταλελειμμένα βιομηχανικά συγκροτήματα, με ξεχωριστή αρχιτεκτονική αξία, έχει κηρυχθεί διατηρητέο μόνον ένα κτίριο και αυτό από το υπουργείο Πολιτισμού! Ελάχιστο είναι το πράσινο, που καλύπτει μόνον δύο στρέμματα (!), ενώ η εικόνα της περιοχής διασώζεται μόνον από τα αρχαιολογικό πάρκο των 127 στρεμμάτων. Οι περισσότεροι δρόμοι είναι αδιαμόρφωτοι, με σοβαρές ελλείψεις σε δίκτυα κοινής ωφέλειας, ενώ ακόμη και η πρόσβαση στο αρχαιολογικό άλσος δεν είναι εύκολη.

Ακόμη και οι αρχαιολογικές ανασκαφές, που είχαν ξεκινήσει από το 1929, σήμερα έχουν ατονήσει λόγω της έντονης οικοδόμησης της περιοχής και έχουν μόνον σωστικό χαρακτήρα, με την εποπτεία της Γ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.

Η δημοτική αρχή της Αθήνας παρουσίασε τον περασμένο μήνα μια μελέτη για την περιοχή και παράλληλα ανακοίνωσε την αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών. Είχε, πάντως, προλάβει να ξεκινήσουν τα έργα σε ακίνητο που ανήκει σε μεγάλο κατασκευαστικό όμιλο και εντάσσεται καταφανώς μέσα στα προτεινόμενα όρια του αρχαιολογικού χώρου! Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι το 2008 εκδόθηκε διάταγμα και έγιναν αλλαγές στο ρυμοτομικό σχέδιο που επηρεάζουν τα όρια του αρχαιολογικού χώρου.

Οι βασικές προτάσεις της μελέτης του δήμου προβλέπουν:

* Μείωση του μέσου συντελεστή δόμησης από 3 σε 2,1.

* Αύξηση του πράσινου στα 40 στρέμματα, ώστε να αναλογούν 7,73 τετραγωνικά ανά κάτοικο.

* Διαμόρφωση πλατείας στη συμβολή Αμφιαράου και Αίμονος.

* Θύλακας πράσινου στην Αλκμέωνος, που θα λειτουργεί ως είσοδος στο αρχαιολογικό πάρκο.

* Εξαπλασιασμός των πεζόδρομων σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα. Οι σημαντικότεροι θα κατασκευαστούν στις οδούς Τριπόλεως και Μοναστηρίου.

* Κατάργηση της κυκλοφορίας των οχημάτων στην περίμετρο του αρχαιολογικού χώρου.

* Δημιουργία δικτύου βασικών δρόμων, μέσω του άξονα Αίμωνος-Σβώλου και Αντιγόνης-Ιφιγένειας-Ηρούς.

* Κατάργηση της κυκλοφορίας στην οδό Κρατύλου, που σήμερα διχοτομεί το αρχαιολογικό πάρκο.

* Ανάδειξη των βιομηχανικών κτιρίων Λαναρά και Μουζάκη, παρά το γεγονός ότι δεν διατηρούν την αρχική τους μορφή.

«Η μελέτη της Ακαδημίας Πλάτωνος είναι ευρύτερο θέμα από την τακτοποίηση των ορίων του αρχαιολογικού άλσους σύμφωνα με τις ιδιοκτησιακές δουλείες και τις πιέσεις που έχουν δημιουργηθεί στην περιοχή», επισημαίνει η Ελένη Πορτάλιου, καθηγήτρια του Πολυτεχνείου και δημοτική σύμβουλος της «Ανοιχτής Πόλης», που θέτει ως προϋπόθεση για την προώθηση των παρεμβάσεων τη συνεργασία του Δήμου Αθηναίων με τις συναρμόδιες υπηρεσίες των υπουργείων Πολιτισμού και Περιβάλλοντος, τον Οργανισμό Αθήνας και την Εταιρεία Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων.

Οι νέοι σχεδιασμοί που προτείνει θα πρέπει να εξασφαλίζουν πύλη εξόδου προς την εθνική οδό, να συνδυάζονται με τα προγράμματα για τον Βοτανικό και να εξασφαλίζουν κεφάλαια για τις απαιτούμενες απαλλοτριώσεις.

«Η Ακαδημία Πλάτωνος πρέπει να συνδεθεί με τον λόφο του Ιππείου Κολωνού», επισημαίνει και προσθέτει: «Στο σχέδιο ο συνδετήριος άξονας δεν αποκτά καμία βαρύτητα σε αντίθεση με την οδό Σβώλου, η οποία έχει προκύψει από ρυμοτομικό σχέδιο άλλης εποχής και αντίληψης. Ξεκινάς από το πουθενά και καταλήγεις στο πουθενά»! Θεωρεί ότι ακόμη και αν διατηρηθεί η οδός Σβώλου, θα πρέπει να συνδεθεί με το αρχαιολογικό άλσος, όπου υπάρχει ακόμα η δυνατότητα απαλλοτριώσεων καθώς η περιοχή είναι αραιοδομημένη. Με το ίδιο πνεύμα προσεγγίζει και τη σύνδεση με το Δημόσιο Σήμα, παρά το γεγονός ότι δεν έχουν προχωρήσει οι ανασκαφές.

Η Ελένη Πορτάλιου χαρακτηρίζει «οφθαλμοφανές πρόβλημα» την προτεινόμενη δημιουργία αρχαιολογικού μουσείου της πόλης των Αθηνών μέσα στο άλσος. Για το θέμα αυτό έχει εκδοθεί και σχετική απόφαση αλλά, όπως υπογραμμίζει, δεν είναι νόμιμη αφού προβλέπει οικοδόμηση σε άλσος, με αποχαρακτηρισμό χώρου πρασίνου.

Για τα δύο εργοστάσια, όπως τονίζει, παραμένουν οι ίδιοι συντελεστές δόμησης παρά το γεγονός ότι μειώνονται στην υπόλοιπη περιοχή.