Οι Ομορφοκκλησιές μας

της Γεωργία Ξάνθη
από το 10ο τεύχος της εφημερίδας που κυκλοφορεί στη γειτονιά μας 

Ο Άγιος Νικόλαος ο χωστός. Φώτο: Γ. Τσιόρβας

Στο ποίημα των παιδικών μας χρόνων , Εις τον βουνό ψηλά εκεί είναι εκκλησιά ερημική , θα κάνω μια μικρή αλλαγή …Εις τον Κολωνό ψηλά εκεί είναι μια άσπρη εκκλησιά μικρή.. Η Αγία Ελεούσα.
Από την Αγία Ελεούσα θα ανοίξει , το πρώτο μέρος των εικόνων των παλιών εκκλησιών της συνοικίας Κολωνού , Ακαδημίας Πλάτωνα , και Κολοκυνθούς , που αν και εξαφανισμένες , έχουν εντυπωσιακή και μεγάλη ιστορία.
Στο ΒΔ άκρο του βραχώδη και γυμνού από βλάστηση λόφου του Ιππείου Κολωνού, με τα δύο μαρμάρινα μνημεία των αρχαιολόγων Μύλλερ και Λενορμάν , περιφραγμένα , τότε, με συρματόπλεγμα από την αρχαιολογική υπηρεσία , είναι το ταπεινό εκκλησάκι της Αγίας Ελεούσας ,κάτασπρο , με χαγιάτι στην βόρεια πλευρά του, και με κελί στην δυτική πλευρά , τόπος κατοικίας του γέρου καντηλανάφτη το 1887. Στην είσοδο του ,δύο κολώνες με βυζαντινά κιονόκρανα. Ευσεβείς Καρπαθιώτες κτίστες ανοικοδόμησαν την πόρτα όπως μας πληροφορεί και η επιγραφή. ΟΙΚΟΣ ΑΓΙΑ ΕΛΕΟΥΣΑ ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΙΣΟΧΟΡΙΤΙΣΑ.ΑΘΗΝΑ 1867 .ΚΑΡΠΑΘΩ.

Οι ευσεβείς κτίστες , συνέδεσαν την Παναγιά του τόπου τους με αυτήν της Αττικής. Οι ιδιοκτήτες του ναού Αφοί Τρακάδα, στην γιορτή της Αγίας Ελεούσας καλούσαν κόσμο , ο πανηγυρισμός ήταν μεγαλόπρεπος και τα πυροτεχνήματα άφθονα για να φωτίζουν τον ουρανό όλης της Αθήνας .
Δυτικά του λόφου του Κολωνού και σε απόσταση μόλις 400 μέτρων , βρισκόταν ένα μεγάλο και γεμάτο δένδρα κτήμα. Ανήκε στον Ιωάννη Βλάχο, και αργότερα το αγόρασε ο Γεώργιος Μαλαβάζης.
Το 1900 , ο Γ. Μαλαβάζης ζητούσε από το υπουργείο Παιδείας, άδεια έγκρισης ανασκαφής αφού στο κτήμα του , οι αρχαιολόγοι πίστευαν ότι ευρίσκεται η Ακαδημία του Πλάτωνα. Η εποπτεία των ανασκαφών δόθηκε στον έφορο των αρχαιοτήτων Παν. Καστριώτη. Εντός του κτήματος βρισκόταν ο ναός του Αγίου Νικολάου , (Ο Ποσειδώνας των Χριστιανών ) ο οποίος είναι οικοδομημένος επί αρχαιοτάτου βυζαντινού κτίσματος, το οποίο επίσης κτίσμα είχε οικοδομηθεί πάνω από αρχαία ερείπια της Ελληνικής εποχής και όπως πίστευαν πολλοί αρχαιολόγοι, επί των ερειπίων του ιερού του Ποσειδώνος. Είναι δε και ιστορικά γνωστό ότι ο θεός του Κολωνού ήταν ο Ποσειδώνας. Το 1908, νέος ιδιοκτήτης .Ο Άγιος Νικόλας ( στο κτήμα του Μπεκιάρη ) , έλεγαν οι πιστοί. Και ο Ε. Μπεκιάρης , ξεκινά ανασκαφές , απελπίζεται από την άκαρπη προσπάθειατης ανακάλυψης κάποιου αρχαιολογικού ευρήματος, σταματά αλλά κάτι τον τρώει και ξαναρχίζει .Τότε λοιπόν βρέθηκαν σε μεγαλύτερο βάθος τα ερείπια του βυζαντινού ναού και βαθύτερα , βρέθηκε τοίχος ογκολίθων από μάρμαρο και πολλοί πώρινοι ογκόλιθοι ελληνικής εποχής. Πιο βαθιά ένα φρεάτιο- στέρνα μαρμάρινη με βαθιές σχηματισμένες αυλακώσεις από την
μακροχρόνια χρήση. Εκεί και επιτύμβιος πλάκα με μετόπη που έφερε μια επιγραφή.
“ΞΩΠΙΟΣ ΔΗΜΟΚΛΕΙΑ ΑΡΙΣΤΟΦΩΝ ΑΛΛΙΕΥΣ ΑΡΙΣΤΟΔΗΜΟΥ ΚΟΘΩΚΙΔΗΣ ΚΟΘΩΚΙΔΟΥ»
Οι αρχαιολόγοι μάλιστα ήταν πεπεισμένοι ότι το φρεάτιο ήταν πανάρχαιο , της εποχής που ανθούσε η Ακαδήμεια και η Σχολή του Πλάτωνα.
Θαμμένα βαθειά , αρχαία ιστορικά ερείπια του πανέμορφου Κολωνού , αφού ο Αττικός Κηφισός , προξενούσε όλες αυτές τις μεταβολές δια μέσου των αιώνων , μεταφέροντας νερό κα λάσπη και ανεβάζοντας την πεδιάδα κατά 8 περίπου μέτρα.
Έτσι λοιπόν , γύρω στα 1900 , ήρθε στο φως ένα άλλο πανέμορφο εκκλησάκι , στον Κηφισό. Ο Άγιος Νικόλαος ,και τον ονόμασαν , Χωστό . Χωμένος σχεδόν ολόκληρος , και μόνο μικρό μέρος του τρούλου εξείχε από την επιφάνεια της γης. Αν αναρωτιέστε που βρίσκεται , μια βόλτα στο σταθμό των υπεραστικών λεωφορείων στο Κηφισό θα γίνει η αιτία να το γνωρίσετε . Μια πόρτα το προφυλάσσει από το δρόμο. Όχι πάντοτε κλειστή. Καταφύγιο κάθε περαστικού στη μυρωδιά του ασβέστη. Χωμένο στην είσοδο του Σταθμού, με τον λευκό μαρμάρινο σταυρό του , μπροστά και κάτω από το σήμα της τζαμαρίας , του συνεργείου της Mercedes, για να μας θυμίζει με την εγκατάλειψη του , πόσο πονάμε και αγαπάμε την ιστορία μας. Μεγάλη η χάρη που επιβιώνει έως σήμερα.
Στο μέσον ακριβώς και σε ίση απόσταση από τον Λόφο του Ιππείου Κολωνού και από την Εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ,( Η Παναγίτσα στην Κολοκυνθού ) , βρίσκεται η εκκλησία του Εσταυρωμένου, ( του Χριστού). Το πρώτο και μικρό εκκλησάκι του Εσταυρωμένου, επί της παλαιάς λεωφόρου Κολοκυνθούς , σημερινή Λενορμάν , από όπου τα τραμ μετέφεραν τότε τους Αθηναίους στους λαχανόκηπους και περιβόλια της περιοχής, στην εξοχή της Αθήνας .Το 1922 , αποφασίσθηκε να κατεδαφισθεί λόγω επικινδυνότητας και να κατασκευασθεί νέος ναός, 20 περίπου μέτρα βορειότερα , σε σχέδιο Βυζαντινού , Σταυροειδές και από μεγάλους λίθους. Σήμερα δυστυχώς , μια μεγάλη ταμπέλα, ΒΟΗΘΗΣΤΕ ΣΤΗΝ ΑΠΟΠΕΡΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ, είναι κρεμασμένη στην πρόσοψη του νέου τσιμεντένιου, γκρίζου ναού.
Πανέμορφες εκκλησιές σε έναν ιστορικό τόπο, σε μια όμορφη συνοικία που άλλαξε και θα αλλάζει .Όμως πάντα από τις πόρτες τους , θα ξεχύνεται ένα νέφος από λιβάνι , που η ευωδιά του θα σμίγει και θα αρωματίζει την καταχνιά ,στις δύσκολες ανθρώπινες στιγμές.