Ταπεινότερες και οικονομικότερες αναπλάσεις

Αναδημοσιεύουμε ένα ρεπορτάζ της ηλεκτρονικής εφημερίδας "Τα Νέα της Τέχνης" (03.06.2011) για τα δύο παρεμβάσεις που είναι σε εξέλιξη στο Λύκειο του Αριστοτέλη στην οδό Ρηγίλλης και στην Ακαδημία του Πλάτωνα στον αρχαιολογικό χώρο
 

Το προσχέδιο της ανάπλασης του Αρχαιολογικού χώρου της Παλαίστρας στο Λύκειο του Αριστοτέλους. Η είσοδος θα γίνεται από την οδό Β.Σοφίας (διακρίνεται το μικρό γκρίζο κτίριο).Οι χώροι του Λυκείου θα σημαίνονται με τρεις διαφορετικές χρωματικές επιφάνειες

  Αναδεικνύονται δύο φημισμένες φιλοσοφικές σχολές της αρχαιότητας  το Λύκειο του Αριστοτέλη και η Ακαδημία του Πλάτωνα


 
Της Δήμητρας Κουντή
    

      Φαίνεται πως η οικονομική ύφεση που ζούμε στις αρχές του 21ου αιώνα θα αφήσει το αποτύπωμά της  και στα μουσεία μας και στους προς ανάδειξη αρχαιολογικούς χώρους. Ίσως να αποτελούν παρελθόν ή προνόμιο μεγάλων ιδρυμάτων, τα λαμπρά και μεγαλεπήβολα μουσεία (πχ το νέο μουσείο Ακρόπολης) ή τα υπερμεγέθη και εντυπωσιακά στέγαστρα (όπως του Ακρωτηρίου Θήρας). Οι προϋπολογισμοί των σαράντα και πλέον εκατομμυρίων ευρώ αλλά ακόμα και των τεσσάρων εκατομμυρίων για ένα στέγαστρο  αποτελούν παρελθόν για το ελληνικό δημόσιο. Απόδειξη πως το σύγχρονο,επιβλητικό στέγαστρο του αρχαιολογικού χώρου του Λυκείου του Αριστοτέλη απορρίφθηκε ως μαξιμαλιστικό και πανάκριβο από την ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού. Ελλείψει χρημάτων επιλέχθηκε η λύση της ήπιας ανάδειξης του Λυκείου του Αριστοτέλη που προβλέπει ανάταξη των αρχαίων τοίχων, χωμάτινες επιστρώσεις, ελαφριές, μικρές  κατασκευές από μέταλλο και γυαλί για τα λουτρά ,κτίριο ενημέρωσης  κοινού και άλλα, προϋπολογισμού μόλις ενός εκατομμυρίου διακοσίων χιλιάδων ευρώ. Κι αυτά τα χρήματα δεν θα είχανε βρεθεί για μια από τις πιο φημισμένες φιλοσοφικές σχολές της αρχαιότητας, αν δεν είχε εξασφαλιστεί χορηγία από τον ΟΠΑΠ. Στην ίδια λογική,των ταπεινότερων και οικονομικότερων λύσεων σχεδιάζεται και το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών σε μια έκταση τριάντα στρεμμάτων στην Ακαδημία Πλάτωνος.Το μουσείο επιθυμούν όπως μας διευκρίνισε η διευθύντρια της Γ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων,αρχαιολόγος κ Εφη Μπαζιωτοπούλου- Βαλαβάνη "να είναι ένα πράσινο κτίριο,ανοιχτό και φιλικό που θα συνδιαλέγεται πρώτα απ΄ όλα με το χώρο που το περιβάλλει το αρχαιολογικό δηλαδή Άλσος της Ακαδημίας του Πλάτωνα".  Πριν από την παρουσίαση των σχεδίων ανάδειξης  των δυο αρχαιολογικών χώρων, οφείλουμε να επισημάνουμε πως πρόκειται για τους χώρους που περιέβαλλαν δύο μεγάλες φιλοσοφικές σχολές της αρχαιότητας, της σχολής που ο Πλάτωνας ίδρυσε το 387 π.Χ κοντά στον Κηφισό ποταμό και για αυτή  που αργότερα ο μαθητής του Αριστοτέλης (μαθήτευσε μια εικοσαετία πλάι στον Πλάτωνα) οργάνωσε κατά τα πρότυπα της Πλατωνικής Ακαδημίας  σε μια επίσης καταπράσινη έκταση  στις νότιες υπώρειες του Λυκαβηττού, κοντά στην όχθη του Ιλισού. Και τα δύο αρχαιολογικά πάρκα σώθηκαν από την οικοδόμηση εξ αιτίας των ταπεινών αλλά πολύ σημαντικών, για ότι σηματοδοτούν, αρχαίων. Έτσι το άστυ, κέρδισε 130 στρέμματα άλσους στην Ακαδημία Πλάτωνος και άλλα 11 στρέμματα στην συμβολή των οδών Ρηγίλλης και Β. Σοφίας. Αν προσθέσουμε και τα περίπου 30 στρέμματα πρασίνου που περιβάλλουν το γειτονικό Βυζαντινό Μουσείο (ο χώρος θα είναι ενοποιημένος) τότε μπορούμε να αντιληφθούμε ότι η σωτηρία και η ανάδειξη ενός αρχαίου έχει πολλαπλά οφέλη.
                         
                                       Θα αναδειχθεί μετά από μια δεκαπενταετία
   

            Το 1996 κατά τη διάρκεια εκσκαφικών εργασιών στο οικόπεδο επί της οδού Ρηγίλλης, μεταξύ του κτιρίου της Στρατιωτικής Λέσχης και του Ωδείου Αθηνών, αποκαλύφθηκαν αρχαία. Το οικόπεδο αυτό είχε παραχωρηθεί από το ελληνικό Δημόσιο στο Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, προκειμένου να ανεγερθεί Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Μετά από εκτεταμένη ανασκαφική έρευνα με επικεφαλής την αρχαιολόγο Έφη Λυγγούρη αποκαλύφθηκε αρχαίο κτίριο που αν και είχε υποστεί ιδιαίτερη καταστροφή (οφειλόταν  στις εγκαταστάσεις του στρατοπέδου που καταλάμβανε το χώρο του οικοπέδου από το 19^ο αι. έως και τις αρχές της δεκαετίας του 60) ταυτίστηκε με το περίφημο Λύκειο του Αριστοτέλη.Το αρχαίο συγκρότημα με την κεντρική αυλή, τις στοές και όλους τους βοηθητικούς χώρους που το συγκροτούσαν, από την στιγμή που δεν έγινε δυνατό να συστεγαστεί  με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (έπρεπε να επανασχεδιαστεί  το μουσείο προκειμένου να διατηρηθούν τα αρχαία σε υπόγειο χώρο)  παρέμεινε αναξιοποίητο και κλειστό για το κοινό. Το 2009 ,εξασφαλίστηκε από την τότε ηγεσία του ΥΠΠΟ χορηγία του ΟΠΑΠ, ύψους 4 εκατομμυρίων ευρώ για την στέγαση της περίφημης σχολής της αρχαιότητας με ένα τοξωτό  στέγαστρο από γυαλί και χάλυβα (προϊόν Πανελλήνιου διαγωνισμού το 2002) που θα καταλάμβανε έκταση πέντε στρεμμάτων, Λίγους μήνες μετά η λύση της στέγασης του Λυκείου απορρίφθηκε από την παρούσα ηγεσία του ΥΠΠΟΤ ως "πολυδάπανη και μαξιμαλιστική" και η χορηγία μοιράστηκε μεταξύ Βυζαντινού Μουσείου (για την αποπεράτωση των έργων στο Μέγαρο της Δούκισσα της Πλακεντίας και στον περιβάλλοντα χώρο) και Λυκείου. Εν τέλει το Λύκειο του Αριστοτέλη  "προικίστηκε" με 1,2 εκατομμύρια ευρώ  προκειμένου να γίνει επισκέψιμο. Το 2010 εγκρίθηκε από το  Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και η νέα προμελέτη ήπιας ανάπλασης του αρχαιολογικού χώρου με στόχο την ανάδειξη του χώρου, ως χώρο ιδεών και όχι αυτού καθ΄αυτού του οικοδομήματος καθώς διασώζονται ταπεινά λείψανα, δηλαδή θεμέλια και υποθεμελίωση και μάλιστα σε μεταγενέστερη χρήση, στη ρωμαϊκή εποχή.

             Η νέα μελέτη για το Λύκειο προβλέπει τη δημιουργία ενός κτιρίου μόλις 40 τ.μ δίπλα Σαρόγλειο επί της Β. Σοφίας ,που θα λειτουργεί ως "πύλη εισόδου" στον αρχαιολογικό χώρο, φυλάκιο και κέντρο πληροφόρησης των επισκεπτών. "Οι επισκέπτες" ,οπως μας εξηγεί η κ Εφη Μπαζιωτοπούλου-Βαλαβάνη "θα ακολουθούν συγκεκριμένες διαδρομές που θα πλαισιώνονται από ενημερωτικές πινακίδες για να φτάσουν ως το αρχαίο οικοδόμημα το οποίο προκειμένου να γίνει κατανοητό στον επισκέπτη θα σκεπαστεί με τρεις διαφορετικές επιστρώσεις χώματος. Σκιερά ή πιό σκούρα θα εμφανίζονται τα κλειστά  δωμάτια του συγκροτήματος, με πιο ανοιχτό χρώμα οι στοές  και φωτεινότερη η παλαίστρα στην κεντρική αυλή. Προβλέπονται ακόμη: τρία μικρά στέγαστρα για το υπόκαυστα και τα λουτρά, ανάταξη (όχι πάντως ισοϋψής) των τοίχων, καθιστικά κι ένα μικρό θεατράκι 150 θέσεων . Εκκρεμεί η φυτοκηπευτική μελέτη που θα πρέπει να προσεγγίζει, όσο αυτό είναι δυνατόν, το αρχαίο τοπίο, και η μελέτη ήπιου φωτισμού του χώρου".Τι έχει γίνει; Μέχρι στιγμής έχει γίνει μόνο συντήρηση και καθαρισμός των αρχαίων ..Όλα τα άλλα εκκρεμούν. Εφ΄όσον υπάρχουν χρήματα ο χώρος μπορεί να είναι επισκέψιμος στα τέλη του 2012, μετά την παρέλευση μιας δεκαπενταετίας από την αποκάλυψη των αρχαίων!

                           

                                                       Πράσινο μουσείο, νέες αποθήκες, έκθεση σαρκοφάγων 

      Μπορεί στην Ακαδημία Πλάτωνος οι αρχαιότητες να έχουν αποκαλυφθεί από τις αρχές του 20ου αιώνα ,αυτό όμως δεν σημαίνει ότι έχουν κιόλας αναδειχθεί. Η ομοιόμορφη περίφραξη του αρχαιολογικού άλσους που φτάνει τα 130 στρέμματα, η δημιουργία φυλακίου και V.C , η τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων, οι απαλλοτριώσεις οκτώ ιδιοκτησιών έως και ο καθαρισμός της παλαίστρας του Γυμνασίου εκκρεμούν. Μαζί και το γκρέμισμα των παλιών, άθλιων αποθηκών της Γ εφορείας αρχαιοτήτων που βρίσκονται κοντά στη συμβολή των οδών Δράκοντος και Κρατύλου, όπου προβλέπεται με την απομάκρυνσή τους να ενοποιηθεί ο χώρος της Παλαίστρας με το λεγόμενο Περιστύλιο , να δημιουργηθεί μια μικρή, ρηχή λιμνούλα (υπόμνηση για το ότι υπήρχε άφθονο νερό κατά την αρχαιότητα) και να δημιουργηθεί ένας νέος υπαίθριος εκθεσιακός χώρος για  τις μεγάλες σαρκοφάγους που διαθέτει η εφορεία." Αυτή η μικρή υπαίθρια έκθεση " θέλουμε τονίζει η κ Μπαζιωτοπούλου-Βαλαβάνη να λειτουργήσει ως προάγγελος του νέου μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, Για το οποίο μέχρι το τέλος του έτους θα είμαστε σε θέση να διεξάγουμε ένα ανοιχτό διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό". Ταυτόχρονα στην οδό Ιφιγενείας θα ξεκινήσει και η ανέγερση των νέων μεταλλικών και προσβάσιμων στα ΑΜΕΑ, αποθηκών της εφορείας αρχαιοτήτων που θα είναι επισκέψιμες από τους μελετητές και τα παιδιά που λαμβάνουν μέρος σε εκπαιδευτικά προγράμματα. Αποθήκες που είναι τελείως απαραίτητες  στην εφορεία που έχει υπολογίζεται ,κάπου  130.000 αποθηκευμένα αρχαία.!.Μόνο 3.500 είναι οι κιονίσκοι και τα ψηφιδωτά άπειρα..Από αυτά, περί τα 15.000 αρχαία είναι εκθέσιμα!