Οι αρχαιολογικοί χώροι που (δεν) έχουμε

του Βασίλη Κουφόπουλου*

Υπάρχει η εντύπωση πως η Αθήνα έχει 1+1 μουσεία. Το Μουσείο της Ακρόπολης, το οποίο υποδέχεται ξένους ηγέτες το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείου, εν μέσω ναρκωτικών, το οποίο εξακολουθεί να συγκινεί τους επισκέπτες με την έκθεση για το Μηχανισμό των Αντικυθήρων.  Σημαντικά άλλα Μουσεία, όπως το Επιγραφικό επί της Τσοσίτσα, το Μουσείο του Κεραμεικού, το Βυζαντινό & Χριστιανικό, αλλά και χώροι όπως το Λύκειο του Αριστοτέλη και η Ακαδημία Πλάτωνος, παραμένουν άγνωστοι προορισμοί εντός της πόλης.   Όσο κι αν γίνονται έργα για την ανάδειξή τους, αυτό που απουσιάζει είναι ο συντονισμός των συναρμόδιων φορέων, δήμου , υπουργείου πολιτισμού αλλά και ιδιωτών ώστε να συνιστούν προορισμούς για τον επισκέπτη.

Η πρώτη σκέψη για την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων διατυπώνεται το Καλοκαίρι του 1945. Ο αρχιτέκτονας και πολεοδόμος Κώστας Μπίρης, λίγο μετά το τέλος των Δεκεμβριανών δημοσιεύει το «Σχέδιον ανασυγκρότησης της Πρωτευούσης», «δια της σύστασεως του ‘Αλσους των Αρχαίων Αθηνών το οποίο θα περιελαμβάνεν ειςς ενιαίον χώρον την περιοχήν Σταδίου-Αρδητού- Ολυμπιείου-Ακροπόλεως, Λόφων Φιλιπππάπου και Νυμφώνη-Ιεράς Οδού και προς την Ακαδημία Πλάτωνος και τον Ίππειον Κολωνόν». Ο μακαρίτης Αρχιτέκτονας-Πολεοδόμος, Γιαννης Καλαντίδης, επικεφαλής της ΕΑΧΑ στο πλαίσιο των Ολυμπιακών έργων, θα πετύχει το 2001 να ολοκληρώσει τη πεζοδρόμηση των οδών Διονυσίου, Αρεοπαγίτου, Αποστόλου Παύλου και Έρμου, δημιουργώντας ένα έργο υπόδειγμα

Η σημερινή όψη της μεγαλύτερης βόλτας της Αθήνας, απογοητεύει.  Η Αποστόλου Παύλου, μετά και την κατάργηση της δημοτικής αστυνομίας, μετατρέπεται σε πεζόδρομο, ενώ η Ανδριανού, ο δρόμος που “βλέπει” την Ακρόπολη, έχει τραπεζοκαθίσματα με πλαστικά προστατευτικά για τη βροχή, ενώ εκτός από τα οχήματα, κυκλοφορεί και ένα τρενάκι! Ο χώρος για τους πεζούς είναι ελάχιστος, ενώ η εικόνα ολοκληρώνεται με το σταθμό του Θησείου, ο οποίος “φιλοξενεί” σταθμό του ΚΤΕΛ σε απόσταση αναπνοής από τις αρχαιότητες, μαζί με σταθμευμένες μηχανές και  ταξί.

Λίγο πιο κάτω επί της συμβολής των οδών Ασωμάτων και Δίπυλου, το Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης(Μπενάηκη) έχοντας μια εξαιρετική συλλογή και μοναδική θέα στο νεκροταφείο του Κεραμεικού, δεν έχει την αναμενόμενη επισκεψιμότητα.  Περνώντας την οδό Πειραιώς, από τη μοναδική οδό Σαλαμίνος ξεκινάει το Δημόσιο Σήμα, όπως ενημερώνει η ενημερωτική πινακίδα του της καταργημένης ΕΑΧΑ. Ο πεζόδρομος αυτός που οδηγεί στην Ακαδημία Πλάτωνος, είναι βρόμικος και μονίμως κατειλημμένος από οχήματα των ακριβών εστιατορίων και των άλλων μαγαζών που εδρεύουν στην περιοχή. Στην Ακαδημία Πλάτωνος, υπάρχει ένα πάρκο 130 στρεμμάτων, με τα υπολείμματα  των κτιρίων που δίδασκε ο Πλάτωνας και 3 αποθήκες με περισσότερα από 250 αρχαιολογικά ευρήματα από τις ανασκαφές εντός της Αθήνας. Στο χώρο διεξάγονται έργα αναβάθμισης αξίας 2,6 εκατ. ευρώ, ενώ από το 2002 έχει προγραμματιστεί η κατασκευή του Μουσείου της Πόλης των Αθηνών. Η κυβέρνηση όμως μαζί με το δήμο και την περιφέρεια προωθούν τη δημιουργία του εμπορικού κέντρου “Academy Gardens» στη συμβολή Λένορμαν και Κηφισού, σε απόσταση 1.500 μέτρων από τον αρχαιολογικό χώρο.     

Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, αλλά και το διπλανό και σημαντικής σπουδαιότητας Επιγραφικό επί της οδού Τοσίτσα, εξακολουθούν αν αντιμετωπίζουν το ζήτημα της διακίνησης των ναρκωτικών στις νυχτερινές ώρες.  Λίγο πιο βόρεια στο δρόμο με τα Μουσεία (Μπενάκη, Κυκλαδικής Τέχνης)  το μοναδικό Βυζαντινό και Χριστανικό Μουσείου γειτνιάζει με τον αρχαιολογικό χώρο του Λυκείου του Αριστοτέλη και αποτελεί μοναδική βόλτα καθώς ο επισκέπτης μπορεί να συνδυάσει σε ενώ ωραίο πάρκο μια διαδρομή ανάμεσα στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και τους ναούς του Βυζαντίου.

Η απουσία σοβαρού σχεδίου ανάπτυξης των Μουσείων και των Αρχαιολογικών χώρων, ανοίγει την όρεξη όσων γνωρίζουν την αξία τους.

Toν Οκτώβριο 2012 το Χρηματιστήριο Αθηνών, παρουσία του υφυπουργού Νοτη Μηταράκη και της υπουργού Τουρισμού, Όλγα Κεφαλογιάννη, βασιζόμενο σε έρευνα του ΙΟΒΕ, εμφάνισε στη Νέα Υόρκη ένα σχέδιο «αξιοποίησης των αρχαιολογικών χώρων περιλαμβάνοντας την Ακρόπολη, τον αρχαιολογικό χώρο της Ακαδημίας Πλάτωνος, το Μαραθώνα και τις στοές του Λαυρίου. Την παρουσίαση οργάνωσε ο αμερικανικός κολοσσός Raplh Appelbaum Associates. Η κυβέρνηση συζητούσε το σχέδιο, αλλά σταμάτησε, προφανώς φοβούμενη τις αντιδράσεις από την παραχώρηση των αρχαιολογικών χώρων.

Η Αθήνα έχει τη δυνατότητα αλλά και υποχρέωση να αξιοποιήσει τα Μουσεία και τους Αρχαιολογικούς χώρους και να προσελκύσει επισκέπτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ο Ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο, ο Τύμβος του Μαραθώνα, ο Αρχαιολογικός Χώρος της Ελευσίνας και τα μουσεία εντός της πόλης των Αθηνών συνδυαστικά μπορούν να μετατραπούν σε σημεία αναφοράς. Αυτό όμως που λείπει είναι το σχέδιο.

*το κείμενο δημοσιεύτηκε στην "Athens Voice"